W artykule "Inwestycje klasyczne - próba definicji pojęcia" dostępnym w naszym serwisie, starałem się przedstawić podejście do definiowania inwestycji klasycznych i rozgraniczenia między klasycznymi instrumentami inwestycyjnymi a instrumentami alternatywnymi. W tym artykule skupiam się bardziej na inwestycjach alternatywnych i na próbie zdefiniowania alternatywnej grupy aktywów.

Inwestycje alternatywne znane są od dawna, jednak ich znaczenie i popularność znacznie wzrosły w czasach kryzysów gospodarczych i finansowych XXI wieku. Alternatywy, znaczy według słownika PWN „dający możliwość wyboru między dwiema możliwościami” lub „inny, przeciwstawiający się temu, co tradycyjne i oficjalnie uznane[1]”. Wychodząc z tego punktu można byłoby stwierdzić, że podział jest bardzo prosty. Wystarczy zdefiniować tradycyjne formy inwestowania i każde ich przeciwieństwo będzie traktowane jako forma alternatywna[2]. Jak już zostało nakreślone w artykule "Inwestycje klasyczne - próba definicji pojęcia" problem stanowi jednoznaczny podział aktywów na te klasyczne i nieklasyczne. Możliwości inwestycyjne stale rosną i zmieniają się[3], co dodatkowo komplikuje podział i stworzenie jednoznacznej definicji.

Według Nancy Opieli nie wystarczy zdefiniowanie inwestycji tradycyjnej i traktowanie każdej innej jako tej alternatywnej. Potrzeba znaleźć taki instrument, który ma ujemną korelację z instrumentami, które z całą pewnością można zaliczyć do tradycyjnych, czyli akcji i obligacji[4]. Ryan Stolz zaś sugeruje poszukiwania instrumentów posiadających odmienną stopę zwrotu i stopę ryzyka w porównaniu również do akcji i obligacji[5]. Na podstawie tych dwóch definicji (i innych przytaczanych w artykule "Inwestycje klasyczne - próba definicji pojęcia"), oraz na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez Wealth Solution we współpracy z serwisem Bankier.pl w 2012 roku na rzecz Grupy Allegro Sp. z o.o.[6] Maciej Banasik proponuje własną definicję inwestycji alternatywnych (przy założeniu, że mamy do czynienia z inwestorem indywidualnym), tj. „Przez inwestycje alternatywne należy rozumieć inwestycje w fizyczne istniejące dobra, których stopa zwrotu jest nieskorelowana z rynkiem finansowym[7]”. Izabeli Pruchnicka-Grabias w swoich publikacjach zwraca też uwagę, że definicja inwestycji alternatywnych tak jak możliwości inwestycyjne podlega ciągłym zmianom i stopa zwrotu aktywów dziś ujemnie skorelowanych z instrumentami uważanymi za tradycyjne po upływie pewnego czasu może nie spełniać funkcji inwestycji alternatywnej[8]. Dodając informację o zazwyczaj długoterminowych charakterze inwestycji alternatywnych[9] proponuje podejście bardziej odpowiadające rzeczywistości (prezentowane również w artykule "Inwestycje klasyczne - próba definicji pojęcia"), mianowicie definiowanie inwestycji jako alternatywną z punktu widzenia inwestora, a nie całego rynku. Dla konkretnego inwestora aktywem alternatywnym będzie to nieskorelowane lub bardzo nisko skorelowane z aktualnie zarządzanym portfelem aktywów[10].

O ile po raz kolejny problematyczne staje się zdefiniowanie inwestycji alternatywnych, o tyle cechy wyróżniające te inwestycji są możliwe do wyszczególnienia. Taki podział można znaleźć w dwóch już przytaczanych w niniejszej pracy źródłach[11],[12]. Według ich autorów do podstawowych cech inwestycji alternatywnych w odniesieniu do aktywów tradycyjnych należą:

·        brak płynności lub niska płynność,

·        niska korelacja stóp zwrotu i ryzyka,

·        trudność określenia wartości rynkowej inwestycji wynikająca z niskiej płynności aktywów i braku możliwości podania ceny rynkowej,

·        dłuższy horyzont inwestycyjny w zamian za wyższe stopy zwrotu możliwe do zrealizowania po upłynięciu dłuższego czasu (inwestowanie średnio lub długoterminowe),

·        nieregularność przepływów pieniężnych pochodzących z handlu aktywami alternatywnymi lub profil wypłaty różniący się od profilu charakterystycznego dla instrumentów tradycyjnych,

·        potrzeba posiadania dużej wiedzy na temat konkretnego rynku lub konkretnego instrumentu,

·        stosowanie dynamicznych / złożonych strategii inwestycyjnych,

·        niski poziom regulacji rynku,

·        istnienie barier wejścia na dany rynek,

·        ograniczony dostęp do informacji dotyczących rynku lub przedmiotów obrotu występujących na rynku,

·        złożona lub wręcz skomplikowana budowa instrumentu inwestycyjnego,

·        ograniczona transparentność lub jej brak,

·        występowanie na rynku inwestorów niemaksymalizujących zysku,

·        występowanie mód,

·        możliwość osiągania wyższych stóp zwrotu w porównaniu do rynków tradycyjnych,

·        problem przechowywania dóbr i kolekcji,

·        inwestycje jako przedmiot podziwu,

·        dywersyfikacja, czyli ujemny lub bliski zeru współczynnik korelacji cen aktywów alternatywnych i papierów wartościowych lub głównych indeksów giełdowych.

Częściowo zaprezentowane powyżej cechy wpisują się w charakterystykę rynku obrotu surowcami, a w szczególności w podklasę inwestycyjną jaką są metale szlachetne. O ile płynność instrumentów finansowych opartych o cenę kruszcu nie można ocenić jako niską, to z pewnością zakup i sprzedaż metali szlachetnych w formie fizycznej już taką ograniczoną płynnością będą się cechowały. Identyczna sytuacja dotyczy horyzontu czasowego inwestycji, a co za tym idzie nieregularności przepływów pieniężnych pochodzących z obrotu kruszcem. Nad pozostałymi wyróżnikami można dyskutować jak np. nad problem z przechowywaniem.

Jak można zauważyć, dokonanie jednoznacznego podziału na inwestycje klasyczne i alternatywne nie należy do zadań prostych i nie jest to zadanie skończone. Wykonanie takiego podziału wymaga przyjęcia założeń, które wśród wielu inwestorów mogą nie znaleźć potwierdzenia ze względu na stosowanie przez nich różnych strategii inwestycyjnych. Rozwój rynków powoduje, że mnogość różnego rodzaju instrumentów inwestycyjnych utrudnia wykonanie jednoznacznego rozgraniczenia, a dla dotychczas uważanych za nieklasyczne lub bezpieczniejsze w stosunku do klasycznych aktywów powstają coraz to nowe alternatywy. Do tej pory wiele prób zostało podjętych w celu rozgraniczenia grup instrumentów inwestycyjnych na te należące do inwestycji klasycznych i alternatywnych. W przypadku większości z przeanalizowanych przeze mnie propozycji podziału np. metale szlachetne spełniają warunki zaliczenia ich do grupy aktywów alternatywnych, a analiza rozwoju giełdy i inwestowania może dodatkowo sugerować istnienie na rynku historycznie uwarunkowanego przeświadczenie dotyczącego zabezpieczającej wartości takich inwestycji.

_Źródła:

_{Tekst jest fragmentem pracy dyplomowej: M. Trętowski, Inwestycje alternatywne w metale szlachetne. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 2023.}

_{[1]Słownik języka polskiego PWN, Definicja słowa alternatywny [online]. Słownik języka polskiego PWN. [Dostęp: 26.02.2023]. Dostępny w: https://sjp.pwn.pl/szukaj/alternatywny.html}

_{[2] I. Pruchnicka-Grabias (red.), Alternatywne instrumenty inwestycyjne. Warszawa: CeDeWu 2021. Wydanie II s. 13.}

_{[3]I. Pruchnicka-Grabias, Precious metals as alternative investments. Allahabad: Pushpa Publishing House 2017. Universal Journal of Mathematics and Mathematical Sciences vol. 10, nr 2 s. 124.}

_{[4]N. Opiela, Alternative investments: is now the time? Denver: Financial Planning Association 2002. Journal of Financial Planning, vol. 15, iss. 10 s. 58-67.}

_{[5]R. F. Stolz, Finding alternative investments that make sense to your clients. Denver: Financial Planning Association 2010.  Journal of Financial Planning, vol. 23, iss. 5 s. 24-31.}

_{[6]J. Ryba, Inwestycje alternatywne. Badanie inwestorów 2012 r. [online]. Bankier.pl. [Dostęp: 26.02.2022]. Dostępny w: https://www.bankier.pl/static/att/90000/2542590_RAPORT.pdf}

_{[7]M. Banasik, Inwestycje alternatywne – problem definiowania oraz ich znaczenie w czasach kryzysu. Poznań – Chorzów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu 2016. Zeszyty Naukowe Wydziału Zamiejscowego w Chorzowie Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu: Finanse dziś i jutro – szanse, wyzwania i zagrożenia Nr 18/2016 s. 113.}

_{[8]I. Pruchnicka-Grabias (red.), Alternatywne instrumenty inwestycyjne. Warszawa: CeDeWu 2021. Wydanie II s. 16.}

_{[9]I. Pruchnicka-Grabias, Precious metals as alternative investments. Allahabad: Pushpa Publishing House 2017. Universal Journal of Mathematics and Mathematical Sciences vol. 10, nr 2 s. 123-124.}

_{[10]I. Pruchnicka-Grabias (red.), Inwestycyjne alternatywne. Warszawa: CeDeWu 2019. Wydanie II s. 13.}

_{[11]K. Borowski, Inwestycje alternatywne w Polsce i na świecie na przykładzie rynku dzieł sztuki. Warszawa: SGH 2012. Badania polskiej klasy wyższej. Problemy, diagnozy, dylematy s. 212-214.}

_{[12]I. Pruchnicka-Grabias (red.), Alternatywne instrumenty inwestycyjne. Warszawa: CeDeWu 2021. Wydanie II s. 18-19.}

_{Image by <a href="https://www.freepik.com/free-photo/high-angle-two-stacks-coins-grass-with-jar-plants_11764442.htm#query=alternative%20investment%20instruments&amp;position=5&amp;from_view=search&amp;track=ais&amp;uuid=b0ecd0a4-f45c-4aaa-a813-a6b626b6af7e#position=5&amp;query=alternative%20investment%20instruments">Freepik</a>}